Ziek door asbest

Asbestose is een stoflongziekte (pneumoconiose) waarbij verbindweefseling van de luchtwegen optreedt (diffuse longfibrose), ontstaan als gevolg van asbestblootstelling. Een andere bekende stoflongziekte is silicose dat vooral bij mijnwerkers voorkomt, De verbindweefseling breidt zich uit in het longweefsel en geeft zo aanleiding tot verschrompeling en verlies van elasticiteit. Tevens ontstaan storingen in het zuurstofopnemende vermogen van de long. Een en ander resulteert in kortademigheid, die vaak gepaard gaat met een droge hoest. In vergevorderde gevallen treden verschijnselen op als gevolg van zuurstoftekort in het bloed, zoals blauwzucht (cyanose). Ook leidt het voortschrijden van het asbestoseproces tot een verhoging van de bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie), wat weer leidt tot falen van het hart, vooral van de rechterzijde, met de daarbij horende vochtophoping in benen en buik. Hierdoor leidt deze chronische ziekte tot invaliditeit en uiteindelijk tot de dood.

Onder de verzamelnaam longkanker worden de kwaadaardige aandoeningen gevat die ontstaan in de long. Het maligne mesothelioom en uitzaaiingen in de long vanuit andere organen vallen hier niet onder. Longkanker is in Nederland de belangrijkste oncologische doodsoorzaak bij mannen. Van de mannen die in Nederland sterven aan kanker, kwam in 2005 ongeveer 30 procent voor rekening van longkanker. Het overeenkomstige getal voor vrouwen bedraagt ongeveer 15 procent. Longkanker komt in Nederland per jaar bij 80 van de 100 000 mannen en bij 27 van de 100 000 vrouwen voor (cijfers voor 2000). Ongeveer 80 tot 90 procent van alle longkanker is het gevolg van de blootstelling aan kankerverwekkende stoffen in tabaksrook. Daarnaast heeft epidemiologisch onderzoek industriële processen en bij die processen toegepaste stoffen geïdentificeerd die een verhoogd risico op longkanker opleveren. Werkzaamheden met asbest vormen daarbij een belangrijke categorie. Uit de aard van de tumor valt echter niet af te leiden wat de oorzaak van het kwaadaardige gezwel was.

Asbestvezels kunnen een reactie veroorzaken in het longvlies (pleura) met een verdikking (verbreding) als gevolg. Na verloop van tijd zullen deze verdikkingen, die soms ook dubbelzijdig optreden, veelal verkalken. Zij worden pleuraplaques genoemd. Deze plaques ziet men vaak bij mensen die aan asbest blootgesteld zijn geweest. Ze worden meestal bij toeval gevonden. Als de plaques nog niet zijn verkalkt, worden ze gemakkelijk aangezien voor vetweefsel dat onder het longvlies ligt. In uitzonderlijke gevallen hebben de plaques een flinke omvang en kunnen ze aanleiding geven tot longfunctiestoornissen.

Na blootstelling aan asbest kunnen er perioden optreden met ophoping van, soms bloederig, vocht in de ruimte tussen de longvliezen (pleuraholte): pleuritis. Deze manifestatie van asbestblootstelling zal zich vaak al binnen tien jaar na het begin van de asbestblootstelling voordoen. Soms is er zó veel vocht dat de ontplooiing van de long belemmerd wordt en er (herhaaldelijk) via puncties vocht verwijderd moet worden. Het vocht heeft geen bijzondere kenmerken, waardoor het vaak moeilijk is de relatie met asbest te leggen. De verschijnselen van pleuritis verdwijnen na verloop van tijd veelal spontaan, maar kunnen ook weer terugkomen. Als gevolg van deze pleuritiden kunnen vergroeiingen tussen de longvliezen ontstaan. Zo kunnen ‘zwoerdvorming’ en verschrompeling optreden, die in ernstige gevallen leiden tot longfunctiestoornissen en kortademigheid.

De wetenschappelijke literatuur bevat enkele aanwijzingen dat blootstelling aan asbest een rol speelt bij het optreden van keelkanker. Er is echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs om van een oorzakelijk verband tussen asbestblootstelling en keelkanker uit te gaan.

Heeft u door blootstelling aan asbest een vorm van kanker gekregen dan kunt u bij verschillende organisaties terecht voor medische informatie en ondersteuning. KWF Kankerbestrijding publiceert op haar website uitgebreide informatie over behandeling, opsporing, verloop en oorzaken van de meest voorkomende kankersoorten. Ook vindt u er informatie voor patiënten en naasten over het leven met kanker. U kunt bij KWF Kankerbestrijding onder andere brochures opvragen over borstvlieskanker (maligne mesothelioom) en over longkanker. Ook het longkankerinformatiecentrum geeft op haar website uitgebreide informatie over longkanker en mesothelioom voor patiënten en naasten. Heeft u vragen over kanker van meer algemene aard, of wilt u voor uw bezoek aan uw arts eerst eens met iemand anders praten, dan kunt u onder meer terecht bij het Voorlichtingscentrum van KWF Kankerbestrijding en bij een aantal integrale kankercentra. Via de website kanker.info kunt u snel en gericht naar betrouwbare informatie over kanker zoeken. Het portaal is een gezamenlijk initiatief van KWF Kankerbestrijding, de Vereniging van Integrale Kankercentra (vikc) en de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (nfk). Deze website is zowel gericht op patiënten als op zorgverleners. Lotgenoten vindt u bij de Asbestslachtoffersvereniging Nederland (AVN). De AVN is lid van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties. Informatie over de stand van zaken met betrekking tot de behandeling van het mesothelioom vindt u in ons jaarverslag onder het hoofdstuk "Medische ontwikkelingen". De pagina cijfers over asbestziekten biedt statistische gegevens over de gevolgen van asbest voor de gezondheid. Tot slot wijzen wij u nog op de informatie in het onderdeel Nieuws op deze website. Het IAS houdt medische ontwikkelingen op het gebied van asbestziekten bij en publiceert relevante nieuwe informatie op de website en in een nieuwsbrief die 4 x per jaar verschijnt. U kunt zich kosteloos voor deze nieuwsbrief aanmelden.